"Vrela Sane" su i zvanično spomenik prirode!

Udruženje UZOR | 12 Okt. 2021

Kategorije: Zaštita prirode |

Foto Kredit: Saša Dunović - Vrelo Sane

---

Vlada Republike Srpske,  na prijedlog Ministarstva za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju, a na osnovu Studije za proglašenje zaštićenog područja koju je izradio Republički zavod za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa, proglasila je Spomenik prirode „Vrela Sane“.

Jedan od izvora rijeke Sane

Spomenik prirode „Vrela Sane” nalazi se u jugozapadnom dijelu Republike Srpske, na teritorijama opština Mrkonjić Grad i Ribnik i obuhvata površinu od 320,69 hektara. Područje se stavlja se pod zaštitu radi očuvanja reprezentativnih hidrogeoloških, hidroloških i geomorfoloških obilježja.

Na površini spomenika prirode ustanovljava se režim zaštite II i III stepena. Strožiji režim zaštite II stepena obuhvata prostor od 267,48 ha, odnosno slivno područje izvora rijeke Sane, lijevu obalu rijeke Korane i područje pećine Mračaj. Ostala površina zaštićenog područja, koja iznosi 53,21 ha nalazi se u režimu zaštite III stepena. Upravljanje zaštićenim područjem povjerava se Javnom preduzeću šumarstva „Šume Republike Srpske“, odnosno  Šumskom gazdinstvu „Lisina“ u Mrkonjić Gradu i Šumskom gazdinstvu „Ribnik“ u Ribniku.

Osnovna vrijednost područja je izvorište rijeke Sane, odnosno tri karstna vrela koja se ubrajaju među najjača vrela u Republici Srpskoj, sa prosječnom izdašnošću od 8 m3/s. Vrela karakteriše visoka varijabilnost, koja se u minimumu ne spušta ispod 1,14 m3/s pa sve do 50 m3/s. Nalaze se na nadmorskim visinama između 420 i 525 metara. Vrela se prihranjuju podzemno, vodonosnicima karstno-pukotinske poroznosti iz Glamočkog polja, te karstnih područja Mliništa i dijelom Baraća. Sanska vrela dijele zonalnu podzemnu razvodnicu sa vrelima Plive, s obzirom da je utvrđeno da ponor Čardak livade prihranjuje oba vrela. Zona isticanja vrela, koja su uglavnom silazno-prelivnog mehanizma, je na kontaktu mezozojskih karbonata sa vodonepropusnim verfenskim i paleozojskim stijenama. Značajan faktor za formiranje vrela je rasjedna tektonika.  Voda Sane u izvorišnom dijelu odlikuje se najvišom, prvom klasom kvaliteta vode.

U Spomeniku prirode „Vrela Sane“ razvijeni su podzemni karstni oblici, od kojih je najznačajnija hidrološki aktivna pećina Mračaj, čija utvrđena dužina kanala iznosi 400 metara. Iz pećine ističe i jedno od karstnih vrela Sane. U samoj izvorišnoj zoni u Sanu se sa njene desne strane ulijeva rijeka Korana, koja se ističe klisurom koju je usjekla u karbonatnim stijenama na dužini od oko 2 kilometra donjeg dijela toka.

Vrela, pećine i živopisnu klisuru Korane odlikuje visoka atraktivnost i estetičnost te predstavljaju jedinstven prostor na kojem je moguće pratiti razvoj objekata geonasljeđa u karakterističnom, karstnom reljefu.

Prikaz zaštićenog područja u Infiormacionom sistemu zaštite prirode dostupan je na ovom linku.